Konwencje międzynarodowe okiem TI
W lipcu br. Transparency International (TI) opublikowała doroczny raport z działalności organizacji, stanowiący sprawozdanie z obszarów aktywności podejmowanej w 2010 roku przez poszczególne jej oddziały na całym świecie. Autorzy opracowania podsumowują w nim działania mające na celu przeciwdziałanie korupcji.
Zwracają także uwagę na bardzo ważną kwestię implementacji i egzekwowania międzynarodowych przepisów antykorupcyjnych.
Autorzy opracowania podkreślają, iż bez istnienia standardów o wymiarze międzynarodowym i wiążących zobowiązań budujących zbiorową odpowiedzialność, korupcja może przekraczać granice i znajdować bezpieczne schronienie w krajach ze słabymi regulacjami. Międzynarodowe konwencje zapewniają ramy prawne dla krajowych oraz międzynarodowych działań antykorupcyjnych. Jednakże eksperci TI zaznaczają, że podpisanie konwencji stanowi jedynie pierwszy krok. Kolejnym jest wprowadzenie jej w życie. Jeżeli powstające w związku z jej przyjęciem zobowiązania nie przekładają się na konkretne procesy, wówczas konwencja pozostaje bez znaczenia.
Jak twierdzą eksperci TI, pomocne w rozwiązaniu tego problemu i jednocześnie dla zapewnienia wypełnienia zobowiązań wynikających z konwencji antykorupcyjnych niezbędne jest funkcjonowanie efektywnych systemów monitorowania.
W listopadzie 2009 roku podczas 3. Konferencji Państw Stron Konwencji Narodów Zjednoczonych Przeciw Korupcji (United Nations Convention Against Corruption – UNCAC) przyjęto mechanizm oceny w odniesieniu do procesu wdrażania przepisów Konwencji. Transparency International podejmuje działania na rzecz zwiększenia udziału czynnika społecznego w tego typu procesach. Społeczeństwo odgrywa tu istotną rolę wypełniając zadanie niezależnego krytyka działań podejmowanych przez rząd i sprzyjając ich przejrzystości. TI koordynuje globalną koalicję (UNCAC Coalition) ponad 240 organizacji społecznych z ponad 100 krajów świata, powstałą w celu promowania ratyfikacji, implementacji oraz monitorowania procesów wdrażania przepisów UNCAC. Koalicja rozpoczęła działalność w sierpniu 2006 roku i aktywizuje społeczeństwa do działań zarówno na międzynarodowym, regionalnym i krajowym szczeblu.
W raporcie eksperci TI nawiązują także do postępów poczynionych przez Państwa Strony w zakresie egzekwowania przepisów Konwencji Przeciw Korupcji OECD (OECD Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions) dotyczącej zwalczania przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych. Zgodnie z wnioskami zawartymi w kolejnym raporcie TI z 2010 roku, dotyczącym postępów w zakresie wdrażania przepisów Konwencji OECD (2010 OECD Anti-bribery Convention Progress Report), mimo pewnego postępu, większość wiodących na świecie krajów eksporterów nadal nie egzekwuje zakazu korupcji zagranicznej. Szósta edycja tegoż raportu wykazała, że w 2009 roku, 7 na 36 poddanych ocenie państw egzekwowało przepisy Konwencji. Nastąpiła pewna poprawa w tym zakresie, w porównaniu do poprzedniej edycji raportu. Wówczas oceniono, że tylko cztery kraje aktywnie egzekwują przepisy. Dziewięć innych krajów wykazało umiarkowane egzekwowanie uregulowań. Nadal jednak 20 Państw Stron w niewielkim stopniu, bądź zupełnie nie egzekwowało przepisów Konwencji. Oznacza to, że przeważająca większość z nich ignoruje zobowiązanie przeciwdziałania korupcji w ramach podejmowanych działań handlowych. Obawy budzi także trend rozwiązywania przypadków korupcji zagranicznej poprzez ugody, ponieważ często są one nieprzejrzyste. Dodatkowo jedna trzecia światowych eksporterów pochodzi z krajów, które nie są Stronami Konwencji, w szczególności Chiny, Indie i Rosja. Eksperci TI są zdania, iż OECD powinna zwiększać wysiłki zmierzające do poszerzenia kręgu państw będących Stronami Konwencji.
Źródła: www.transparency.org, www.uncaccoalition.org, portal.cor.europa.eu