Omerta nowojorskiej policji
Funkcjonujący w Stanach Zjednoczonych błękitny kodeks milczenia to niepisane reguły utrudniające ściganie korupcji wśród tamtejszych funkcjonariuszy, nakładające obowiązek niezgłaszania popełnianych przez nich nadużyć i przestępstw.
Zmowa milczenia znana także pod nazwą kurtyny, ściany, kokonu, przedstawiana jest zazwyczaj w „kolorze blue” i polega na niechęci składania zeznań przez policjantów, będących świadkami korupcji i przekroczenia uprawnień przez kolegów z pracy. Z kolei niebieski kolor ma swój początek prawdopodobnie w tzw. Komisji Knappa (Komisji ds. Zbadania Korupcji w Policji - Commission to Investigate Alleged Police Corruption), podczas prac której, w związku z korupcją w szeregach funkcjonariuszy, posłużono się nim w nawiązaniu do błękitnego umundurowania nowojorskiej policji.
Składajaca się z 5 członków Komisja została powołana w kwietniu 1970 roku, po serii artykułów opublikowanych w „New York Times”, ujawniających szereg nadużyć w Nowojorskim Departamencie Policji (New York Police Department - NYPD). Osobami, które przełamały zmowę milczenia byli dwaj policjanci: Frank Serpico1 i David Durk. Ich zeznania pozwoliły na wniesienie aktu oskarżenia przeciwko wielu skorumpowanym oficerom.
Komisja ds. Zbadania Oskarżeń o Korupcję przyjęła zeznania od wielu funkcjonariuszy i osób cywilnych. Obraz, jaki wyłaniał się z tych relacji dowodził korupcji we wszelkich odmianach i na wszystkich szczeblach. O ile nie każdy z policjantów był skorumpowany, wielu wiedziało o nieprawidłowościach. Jednak tylko Serpico zdecydował się zameldować o nich najpierw przełożonym, później władzom miasta, a w zderzeniu z błękitną ścianą, opowiedzieć o wszystkim prasie.
Po wybuchu afery, miejsce Franka Leary’ego, szefa nowojorskiej policji, zajął Patrick Murphy, który zobowiązał się do wdrożenia nowego systemu, w tym prewencyjnych sprawdzeń funkcjonariuszy, rotacji na stanowiskach, zapewnienia środków na wynagrodzenie dla informatorów.
15 sierpnia 1972 roku Komisja pod przewodnictwem Whitmana Knappa przestawiła raport wstępny, a 27 grudnia – raport końcowy, w którym potwierdziła znalezienie dowodów na korupcję w Nowojorskim Departamencie Policji. Dokument ten zawierał także generalne wytyczne mogące minimalizować ryzyko korupcji:
- Przełożeni są odpowiedzialni za działania podwładnych.
- Przełożeni powinni przedkładać okresowe raporty dotyczące obszarów podatnych na korupcję.
- Należy powołać oficerów wydziałów spraw wewnętrznych we wszystkich jednostkach terenowych.
- Jednostki terenowe powinny posiadać informatorów pod przykryciem.
- Konieczna jest zmiana w procesie rekrutacji i standardach stosowanych wobec jak i przez policjantów.
Końcowy raport Komisji, szeregujący poniekąd skorumpowanych policjantów w dwóch kategoriach: mięsożernych (ang. meat-eaters) i roślinożernych (ang. grass-eaters), wygenerował terminy, które do dziś określają funkcjonariuszy w odniesieniu do motywów i skali korupcji, jakiej się dopuszczają.
W raporcie Knappa, mięsożernym policjantem był William Phillips, określany przez prasę jako bawidamek w butach Gucciego i garniturach od Armaniego, który w oczach Komisji z premedytacją i agresywnie nadużywał stanowiska dla prywatnych korzyści.
Z kolei, grass-eaters (dosłownie - jedzący trawę, pasący się) wykorzystują okazje, jakie stwarza im praca w policji. Może to być przyjmowanie darmowych posiłków w lokalnych punktach gastronomicznych, przymykanie oka na drobne wykroczenia czy też zatrzymanie skonfiskowanych przedmiotów bez powiadamiania o zaistniałym przestępstwie. W tym rozumieniu grass-eater ma odniesienie do zadowalania się drobnymi skubnięciami, często pod wpływem grupy mającej już wypaczone morale, niż większym przekrętem.
Niemniej, w opinii wielu ekspertów to właśnie „roślinożerni” leżą u podstaw problemu, tworzą bowiem warunki dla powszechnej akceptacji zachowań korupcyjnych i cementują mur milczenia. Wyłamanie się z tej zmowy skutkuje przypięciem łatki kapusia. W literaturze przedmiotu można spotkać się z określeniem kwot, jakimi zadowalają się skorumpowani funkcjonariusze - bez uprzedniego żądania takiej zapłaty przyjmują oni 5, 10 lub 20 dolarów. Samo zjawisko jest motywowane poprzez otoczenie, w którym takie zachowania są powszechne, a „nowi” uczą się od „starych”. Komisja Knappa dowiodła, że stanowią one swoisty znak solidarności ze starą kadrą, stąd wysuwane przez niektórych rekomendacje, by w przypadku parania się tym procederem, bezwarunkowo usuwać nawet doświadczonych gliniarzy.
Publiczne przesłuchania pod przewodnictwem Knappa zapoczątkowały zmianę nastawienia do tego typu sytuacji, a w wymiarze systemowym wprowadziły znaczące rozwiązania. Frank Serpico - człowiek, od którego wzięła początek systemowa walka z korupcją w policji, bazując na własnych doświadczeniach, prowadzi sporadyczne wykłady na uniwersytetach i akademiach policyjnych.
Zjawisko korupcji wśród funkcjonariuszy znalazło odbicie w produkcjach filmowych. W 1973 powstał film „Serpico”, w którym w rolę Franka Serpico wcielił się Al Pacino. Także obraz Gavina O'Connora „W cieniu chwały” z Colinem Farrellem i Jonem Voightem traktuje o skorumpowanych nowojorskich policjantach.
1 Po 12 latach służby i bezskutecznych próbach walki z korupcją w szeregach nowojorskiej policji, jego doniesienia zainteresowały „New York Times”. 25 kwietnia 1970 ukazała się obszerna publikacja Davida Burnhama. 3 lutego 1971 podczas próby aresztowania handlarzy narkotyków na Brooklynie Serpico został przygwożdżony drzwiami, jego partnerzy nie udzielili mu pomocy, w konsekwencji czego został postrzelony w twarz. Trzech policjantów biorących udział w akcji nie użyło kodu alarmowego 10-13, informującego o postrzeleniu oficera policji. Serpico przeżył dzięki pomocy starszego mężczyzny, który udzielił mu pierwszej pomocy i wezwał ambulans. W maju 1971 otrzymał złotą odznakę i został awansowany na detektywa. W październiku i grudniu 1971 Serpico udzielił obszernych zeznań przed komisją Knappa. 15 czerwca 1972 otrzymał najwyższe odznaczenie NYPD – Medal of Honor i przeszedł w stan spoczynku (Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Frank_Serpico)
Źródła:
http://en.wikipedia.org/wiki/Knapp_Commission
http://pl.wikipedia.org/wiki/Frank_Serpico
http://www.barrypopik.com/index.php/new_york_city/entry/blue_wall_of_silence_blue_code_of_silence
http://www.frankserpico.com
http://law.jrank.org/pages/7969/Kefauver-Investigation-Knapp-Commission.html
“An Introduction to Policing”, aut. John S. Dempsey,Linda S. Forst, wyd. 5 Delmar Cengage Learning
http://policewatch.us/system/page.php?id=331&ratings=1
http://nymag.com/news/intelligencer/39980