Antykorupcja Witamy na edukacyjnym portalu o antykorupcji
prowadzonym przez Centralne Biuro Antykorupcyjne! Listy Juniusa - Aktualności

Junius pisał listy do wydawcy Henry’ego Samsona Woodfalla, pod różnymi pseudonimami, w końcu decydując się na drugie imię rzymskiego patrioty Luciusza Juniusza Brutusa (łac. Lucius Junius Brutus).

Autor, który do dziś pozostaje anonimowy, atakował w szczególności króla Jerzego III i jego ministrów, w tym księcia Graftona, będącego – w latach 1768–1770 – premierem. Listy nie pozostawiają wątpliwości, że pisała je osoba znająca tajniki spraw rządowych, widać w nich wielką zapalczywość. Junius częściej niż przytaczaniem argumentów, które miały zwrócić uwagę na polityczne wpływy Jerzego III, próbującego powołać własny „osobisty” rząd, posługiwał się inwektywami. Zarzucał królowi Jerzemu wybieranie ministrów spośród swoich przyjaciół. Atakując życie prywatne oraz poczynania publiczne Graftona i jego ludzi używał ciętego języka. Ostatecznie doprowadził do obalenia gabinetu premiera. Do Graftona pisał:

„Odeślij z kwitkiem swoją nałożnicę. Nazwisko jej przyjaciela może się dla niej okazać fatalne.”

W innym liście dodawał:

„Jeśli nie zdolności świetnego ministra, jeśli nie szlachetność patrioty, lojalność przyjaciela pokaż nam, przynajmniej, moc mężczyzny. Dla dobra twojej kochanki, kochanek powinien być zamieniony. Nie będę upubliczniał jej imienia, tak, jak ty to zrobiłeś i nie będę ubliżał pamięci minionego piękna. Jej płeć, która czyni ją miłą w twoich oczach, w moich znajdzie szacunek.”

W swoim 35. liście zaatakował króla Jerzego III, co bezpośrednio doprowadziło do tego, że w 1770 r. rząd postanowił rozprawić się z Woodfallem, oskarżając go o to, że publikując listy dopuścił się pomówienia. Sąd jednak nie uznał wydania listów za potwarz i uniewinnił wydawcę.

W liście do króla Jerzego III z 19 grudnia 1769 r. Junius ostrzega przed rewoltą, mogącą doprowadzić do jego upadku.

„Królewicz, który (…), mimo że zyskał tron i tytuły, przez co czuje się bezpieczny, powinien również pamiętać, że tak, jak zdobywa się władzę przez rewolucję, tak i przez rewolucję można ją stracić.”

Ocenia też możliwości rozpoznania przez króla Jerzego sytuacji w państwie:

„Sir
Jest pechem twojego życia i w rzeczywistości powodem każdego zarzutu i cierpień twojego rządu, że nigdy nie będziesz w stanie poznać języka prawdy, dopóki nie usłyszysz skarg swoich poddanych (…) Nie jest jednak za późno, żeby nadrobić braki w edukacji."

Bardzo ciekawym przykładem epistolografii jest list Juniusa skierowany do Sir Williama Drapera, który ośmielił się wstawić za członkami rządu, zarzucając autorowi m.in. niski poziom wypowiedzi.

„Sir
Wykształcenie uniwersytecie pozwala panu na nieskrępowaną kontrolę nad figurami stylistycznymi. Kluczenie, gmatwanie, tańczą w twoich listach w każdej odmianie metaforycznego zamieszania. Są ponurą towarzyszką niezrównoważonej wyobraźni; melancholijne szaleństwo poezji, bez inspiracji. Nie będę się z panem spierał odnośnie kompozycji. Pan jest uczonym, Panie Williamie, a ja, jestem prawdziwie poinformowanym. Pan pisze łaciną z taką samą biegłością jak angielszczyzną. Wybacz mi, przeto, bo jestem prostym, ciemnym człowiekiem, iż będę kontynuował swoje wtrącenia, które są równe moim zdolnościom umysłowym, i wobec których, mając na względzie czytelność pana odpowiedzi, nie powinieneś mieć żadnych zastrzeżeń. Nawet pan Bingley obiecał odpowiedzieć, jeśli poddany zostanie torturom.

Czy się naprawdę panu zdaje, że gdybyśmy spytali najbardziej zacnego człowieka, czy kiedykolwiek popełnił morderstwo, albo kradzież, mogłoby to zburzyć jego spokój sumienia? Być może takie pytanie mogłoby wprowadzić zamieszanie w ciężkości jego mięśni, ale wątpię, by miało wpływ na spokój jego sumienia. Sprawdź swoją własną pierś, Panie Williamie, a odkryjesz, że wyrzuty i pytania nie mają mocy, by urazić człowieka o nieposzlakowanej czystości lub odrzuconego rozpustnika. Tylko średni charakter, może poczuć się dotknięty, nie dość silny by uniknąć haniebnego działania, czując się zawstydzony z tego powodu.

Dziękuję za aluzję do dekalogu, powinienem mieć wkrótce okazję, żeby ją zastosować wobec twoich najbardziej szlachetnych przyjaciół w obu izbach parlamentu.

Naprawdę się cieszę (…), że jest pan w stanie oczyścić się z przestępstwa, chociaż za cenę ogromnej niedyskrecji. Mówiłeś, że pana odprawa była dana w ramach pensji (…) Zarówno w Anglii, jak i w Irlandii jest ona przyznawana przez parlament, a jeśli została przyznana osobie, która, jak pan, nie ma do tego legitymacji, to należy to nazwać złamaniem prawa. (...) Powinieneś nazwać po imieniu – ohydną transakcją (…)

A teraz Panie Williamie, powinienem cię zostawić na zawsze. Motywy bardzo odległe od twojego pojęcia urazy, czynią niemożliwym, byś kiedykolwiek wiedział, kim jestem. W pewnym sensie możesz czuć się moim dłużnikiem. Dzięki moim lekcjom, może odniesie pan jakieś dochodowe korzyści na przyszłość. Może nauczą pana właściwego postępowania (…), albo, jeśli nie ma na to nadziei, nauczą wystarczająco dużo przyzwoitości, żeby nie wzbudzać publicznego zainteresowania sposobem, który przejdzie bez cenzury tylko wtedy, gdy, nikt tego nie zauważy.
Junius”

Listy są cenione za ich styl i elokwencję. W 1812 r. znaleziono poszlakę, która wskazywała na Sir Philipa Francisa jako autora tekstu. Jest to, według badaczy, wersja najbardziej prawdopodobna. Francis w czasie ukazywania się listów był urzędnikiem rządowym. Pisano je z Portugalii, Indii, Anglii, dając przedsmak codziennego życia, wydarzeń na świecie i opinii na ich temat. Wiemy na przykład, że Philip Francis spędził w Indiach znaczną część życia i powrócił stamtąd jako bardzo bogaty człowiek.

W 1949 r. znaleziono inne dowody, które miały wskazywać, jakoby autorem listów był Laughlin Macleane, sekretarz hrabiego Shelburne, jednak w latach 60. XX wieku znowu zaczęto się skłaniać ku Francisowi. Ostatecznie nie udało się potwierdzić żadnej z teorii.

Na temat autorstwa „Listów Juniusa” napisano kilka książek i wiele artykułów. W roku 1871 opublikowano książkę pt. „Rękopisy Juniusa profesjonalnie sprawdzone przez pana Charlesa Chabota – eksperta”. W książce przypisuje on autorstwo listów właśnie Philipsowi Francisowi. W „Times” pojawił się jednak artykuł określający tę tezę jako „nieudowodnioną przez Pana Chabota”. Również człowiek o nazwisku Pitt przekonywał, że z całą pewnością to nie jest Francis, podobnie Lady Grenville w swoich listach do wydawcy zatytułowanych „Pamiętniki Porządnej Pani” (Diaries of a Lady of Quality).

Francuski dziewiętnastowieczny publicysta Armand Carrel pisał o autorze „Listów Juniusa”:

„Ten, kto to pisał ma pasję większą niż miłość literackiej sławy. On pisze tylko, by swoją pasją zainspirować innych. Człowiek, który wykorzystując pióro, jak jedyny instrument, będzie pisał świetnie od samego początku, a jeśli ma instynkt, który wyraża się w postrzeganiu właściwym dla geniusza narodu, może on zostać pisarzem najwyższej klasy, nawet wtedy, gdy sam za pisarza się nie uważa.”

W styczniu 1771 r. zakończono publikację serii listów podpisywanych pseudonimem Junius. Autor powrócił wkrótce pod pseudonimem „Weteran”.

Źródła: A complete collection of Junius's Letters &c with those of Sir William Draper. Printed for A. Thompson. London, 1770. Oryginalny egzemplarz dostępny w Bibliotece Publicznej w Nowym Jorku; 18thcenturyreadingroom.wordpress.com; hinduonnet.com

Opublikowano w dniu 21.01.2020 r.

przez Wydział Informacji i Edukacji Antykorupcyjnej GSz CBA