Kolej na Kanadę
Rząd pierwszego premiera Kanady, Sir Johna A. Macdonalda, nie wytrzymał presji ze strony opinii publicznej oraz parlamentarzystów i 5 listopada 1873 r. podał się do dymisji. Okazało się, że już na początku swojej samorządności Kanadą wstrząsnął skandal polityczny.
-
Kolej na Kanadę
Wydarzenia, które doprowadziły do dymisji premiera Macdonalda nazwane zostały Skandalem Pacyficznym (Pacific Skandal) i dotyczyły kontraktu na budowę transkontynentalnej kolei, która miała połączyć wschodnie wybrzeże z zachodnim. Z politycznego punktu widzenia, budowa takiego połączenia była dla nowo tworzącego się państwa koniecznością. Transkontynentalna kolej spełniać miała nie tylko funkcję transportową, umożliwiając rozwój handlu, ale także państwotwórczą – pomagając spoić, rozsiany po niemal dziewiczych terytoriach, naród w całość i wyegzekwować zwierzchnią władzę centrum. Było to o tyle istotne, iż od południa Kanada graniczyła z silniejszymi gospodarczo oraz dynamicznie rozwijającymi się Stanami Zjednoczonymi, które nie miały jeszcze ostatecznie ustalonych granic i co rusz chciwie spoglądały na północ. Z tego właśnie powodu w interesie państwa było, by linia przebiegała wyłącznie przez kanadyjskie terytorium, pomimo iż – z praktycznego punktu widzenia – bardziej rozsądnym było, aby jej część przebiegała przez północ USA. Ponadto, Kolumbia Brytyjska zgodziła się na przyłączenie do Kanady właśnie pod warunkiem budowy, w przeciągu 10 lat, linii kolejowej, która miała ją połączyć ze wschodem.
Skandal wybuchł w kwietniu 1873 r., gdy pojawiły się oskarżenia, że premier Macdonald, w zamian za fundusze na potrzeby kampanii wyborczej roku 1872, która doprowadziła do ponownego zwycięstwa Partii Konserwatywnej i jego kolejnej kadencji w fotelu szefa rządu, przyznał rządowy kontrakt na budowę kolei firmie swojego darczyńcy. O kontrakt starały się dwie spółki: Inter-Oceanic Railway Company i Canada Pacific Railway Company. Wygrała ta druga i podejrzewano, że powodem zwycięstwa było to, że jej założyciel Sir Hugh Allan przekazał na rzecz kampanii konserwatystów dotację w wysokości 360 tys. dolarów. Jak później wyszło na jaw, Allan miał powiązania gospodarcze z amerykańskimi biznesmenami, którzy zaangażowani byli w budowę konkurencyjnego połączenia transkontynentalnego, co z czasem zrodziło podejrzenia, że wpłacone fundusze są pochodzenia amerykańskiego i mogą zostać wykorzystane do wywierania nacisku na kanadyjskie władze, by inwestycję przeprowadziły w sposób korzystny dla swego południowego sąsiada.
Kiedy informacje o podejrzanych interesach ujrzały światło dzienne, sytuację postanowiła wykorzystać opozycyjna Partia Liberalna. Przez Izbę Gmin przetoczyła się fala krytyki, w której parlamentarzyści dawali wyraz swojemu brakowi wiary w tłumaczenia premiera, że finansowanie jego partii nie miało nic wspólnego z rozstrzygnięciem przetargu. Podobna krytyka nadeszła ze strony prasy i opinii społecznej. Czarę goryczy przelało ujawnienie telegramu Macdonalda do prawnika Allana, w którym premier pisał: „Potrzebuję kolejnych 10 tys. dolarów. To będzie ostatni raz. Nie zawiedź mnie. Odpowiedz dziś.”
W takich okolicznościach powołano specjalną komisję do zbadania poczynań premiera. Jednak rząd nie był w stanie wytrzymać powstałej presji i 5 listopada podał się do dymisji. Kontrakt unieważniono, a rozpisane na styczeń 1874 r. przedterminowe wybory konserwatyści przegrali i przeszli do opozycji.
Na budowę kolei rozpisano nowy konkurs i ostatecznie kontrakt otrzymała inna spółka, niepowiązana z Hugh Allanem, która budowę transkontynentalnej kolei na terenie Kanady zakończyła w listopadzie 1885 r. Co ciekawe premierem był wtedy ponownie John Macdonald.
Źródła: archives.cbc.ca; en.wikipedia.org; britannica.com; collectionscanada.gc.ca; thecanadianencyclopedia.com
Opublikowano w dniu 5.11.2018 r.
przez Wydział Informacji i Edukacji Antykorupcyjnej GSz CBA